Liệu "Sóng thần" có khả năng quay lại sau khi vượt qua đỉnh dịch?

Hậu quả của "cơn sóng thần" này là gì? Liệu dịch bệnh này có trở nên suy thoái rồi biến mất hay nó cứ tiếp tục quay trở lại và làm tê liệt các hệ thống bệnh viện?

Khoảng lặng trước cơn giông?

"Cơn sóng thần" dường như đã vượt qua Trung Quốc, nơi đầu tiên xuất hiện virus Covid-19 từ cuối năm 2019. Những ngày gần đây, số ca nhiễm mới tại Trung Quốc đã chạm sát đáy, không có ca nhiễm mới nào được ghi nhận liên tục trong nhiều ngày.

Tuy nhiên, chuyên gia y học và nhà dịch tễ học người Pháp, Antoine Flahault viết trên tạp chí y khoa The Lancet rằng liệu có khả năng điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến không. Ông viết rằng Trung Quốc đã trải qua "một làn sóng kinh hoàng và liệu con sóng lớn phía sau có thể sẽ tiếp tục xô đến?"

Để hiểu rõ một dịch bệnh có thể phát triển phức tạp như thế nào, chúng ta cần lật lại một chút lịch sử từ thời hậu Thế chiến thứ nhất. Đó là thời gian mà dịch cúm Tây Ban Nha quay lại đến 3 lần và khiến gần 50 triệu người chết, con số còn lớn hơn cả số thương vong trong cuộc chiến thế giới trước đó.

Sau đó, nó biến mất. Câu hỏi tại sao đã khiến các nhà toán học dày vò trong thời gian dài. Đến cuối những năm 1920, hai người Scotland, William Ogilvy Kermack và Anderson Gray McKendrick đã tìm ra một phương pháp để tính toán sự phát triển của dịch bệnh.

Ngưỡng miễn dịch

Kermack và McKendrick phát hiện ra rằng dịch bệnh không tiếp tục quay lại không phải vì không còn ai có nguy cơ nhiễm, mà là vì số người nhiễm bệnh đã đạt đến một ngưỡng gọi là "miễn dịch cộng đồng".

"Miễn dịch cộng đồng là một tỷ lệ người có khả năng miễn nhiễm với virus (thông qua cả việc nhiễm bệnh và được tiêm vaccine) cần có để ngăn chặn sự trở lại của một dịch bệnh",Trưởng Viện Sức khỏe Toàn cầu thuộc Đại học Geneva, ông Flahault cho biết.

Tỷ lệ này phụ thuộc vào mức độ truyền nhiễm của virus từ người nhiễm bệnh sang người khỏe mạnh. Bệnh càng dễ lây nhiễm thì số người cần có khả năng miễn dịch càng cao mới có thể ngăn chặn dịch bệnh tiếp tục lây lan.

Flahault cho biết đối với dịch Covid-19, "cần có từ 50 đến 66% người bị nhiễm bệnh và sau đó được chữa khỏi để hình thành hệ miễn dịch thì mới có thể ngăn chặn dịch bệnh".

Mức độ lây nhiễm thường không cố định do phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như các biện pháp phòng bệnh, sự cách ly và cũng có cả điều kiện thời tiết. Nếu một người nhiễm bệnh trung bình có thể lây cho ít hơn một người khỏe mạnh "thì dịch bệnh đã được ngăn chặn".

Tái phát

Tuy vậy, đó có thể không phải là sự kết thúc hoàn toàn, mà là một khoảng nghỉ giữa hai đợt sóng, ông cũng cho rằng "đây mới là tình hình đang diễn ra tại Trung Quốc và Hàn Quốc".

Bởi vì các biện pháp y tế được sử dụng trong cuộc chiến chống Covid-19 chỉ mới là tạm thời "và khi bạn mất cảnh giác, dịch bệnh sẽ bùng phát trở lại cho đến khi nó tiếp tục đạt được ngưỡng miễn dịch cộng đồng, thường là mất đến vài tháng, thậm chí là vài năm", ông cho biết.

Giáo sư Francois Bricaire, trưởng khoa bệnh truyền nhiễm tại bệnh viện Pitie Salpetriere (Pháp), cũng cho rằng dịch bệnh lần này hoàn toàn có khả năng "tái phát".

"Khả năng Covid-19 quay trở lại là hoàn toàn có và cũng có thể là xuất hiện theo mùa", ông cho biết trong cuộc phỏng vấn với AFP.

Sharon Lewin, chuyên gia bệnh truyền nhiễm người Úc, cũng bày tỏ sự băn khoăn về khả năng Covid-19 quay lại. "Liệu nó có quay lại? Chúng ta chưa biết được." Tuy nhiên, cô cho biết dịch SARS, cũng thuộc họ virus corona, đã biến mất hoàn toàn sau khi tiến hành biện pháp cách ly xã hội triệt để. Kết quả là trong năm 2002 và 2003, con số thương vong do SARS là 774 người.

Việc phát triển vaccine và phân phối toàn cầu những mũi tiêm chủng đầu tiên được các công ty y dược trên thế giới hứa hẹn sẽ hoàn tất trong 12 đến 18 tháng tới. Điều này có thể sẽ làm thay đổi hoàn toàn tình hình dịch bệnh hiện nay.

Science Alert, vnreview